جلد چهاردهم‌

دفاع‌

دفاع در مادّه اصلى‌اش «دفْع» به معناى دور نمودن چيزى است. اگر با كلمه «الى‌» متعدّى شود به معناى رساندن و پرداختن است و در صورتى كه با كلمه «عن» متعدّى شود به معناى حمايت است. [1] اين واژه‌ در اصطلاح فقه، تكليفى است براى پيشگيرى از آسيبهايى كه اساس اسلام را تهديد مى‌كند و يا جان و مال و آبروى انسان را هدف قرار مى‌دهد. [2] دفاع، در اصطلاح حقوق، جوابى است كه اصحاب دعوى به يكديگر مى‌دهند، كه به معناى اعم، شامل ايرادات هم مى‌باشد. [3] در اين مدخل، با توجّه به موارد كاربرد كلمه «دفاع» در قرآن و نظر مفسّران‌ [4] معناى فقهى و حقوقى آن مراد است و از واژه‌هاى‌ «حصن»، «سد»، «جدل»، «دفع»، «صرف» و مفهوم آيات استفاده شده است.

اهمّ عناوين: آثار دفاع، احكام دفاع، ابزارهاى دفاع، حق دفاع، دفاع از خائنان، دفاع از خود، دفاع از دين، دفاع از محمّد صلى الله عليه و آله.

آمادگى دفاعى‌

--) آمادگى دفاعى و آهن‌

دفاع ابراهيم عليه السلام‌

--) همين مدخل، دفاع از توحيد، دفاع ابراهيم عليه السلام از توحيد و ابراهيم عليه السلام، احتجاجهاى ابراهيم عليه السلام و برخوردهاى ابراهيم عليه السلام‌

دفاع از آبرو

1. دفاع لوط عليه السلام از آبروى خود، در برابر تبهكاران قومش:

وَ جاءَهُ قَوْمُهُ يُهْرَعُونَ إِلَيْهِ وَ مِنْ قَبْلُ كانُوا يَعْمَلُونَ السَّيِّئاتِ قالَ يا قَوْمِ هؤُلاءِ بَناتِي هُنَّ أَطْهَرُ لَكُمْ فَاتَّقُوا اللَّهَ وَ لا تُخْزُونِ فِي ضَيْفِي‌ ....

هود (11) 78

قالَ إِنَّ هؤُلاءِ ضَيْفِي فَلا تَفْضَحُونِ‌ وَ اتَّقُوا اللَّهَ وَ لا تُخْزُونِ.

حجر (15) 68 و 69

2. اهتمام خداوند، به دفاع از آبروى مؤمنان:

وَ اللَّاتِي يَأْتِينَ الْفاحِشَةَ مِنْ نِسائِكُمْ فَاسْتَشْهِدُوا عَلَيْهِنَّ أَرْبَعَةً مِنْكُمْ‌ ....

نساء (4) 15

وَ مَنْ يَكْسِبْ خَطِيئَةً أَوْ إِثْماً ثُمَّ يَرْمِ بِهِ بَرِيئاً فَقَدِ احْتَمَلَ بُهْتاناً وَ إِثْماً مُبِيناً.

نساء (4) 112

وَ الَّذِينَ يَرْمُونَ الْمُحْصَناتِ ثُمَّ لَمْ يَأْتُوا بِأَرْبَعَةِ شُهَداءَ فَاجْلِدُوهُمْ ثَمانِينَ جَلْدَةً وَ لا تَقْبَلُوا لَهُمْ شَهادَةً أَبَداً وَ أُولئِكَ هُمُ الْفاسِقُونَ‌ إِنَّ الَّذِينَ جاؤُ بِالْإِفْكِ عُصْبَةٌ مِنْكُمْ لا تَحْسَبُوهُ شَرًّا لَكُمْ بَلْ هُوَ خَيْرٌ لَكُمْ لِكُلِّ امْرِئٍ مِنْهُمْ مَا اكْتَسَبَ مِنَ‌

[1] . مفردات، ص 316، «دفع»

[2] . تحريرالوسيله، ج 1، ص 485

[3] . ترمينولوژى حقوق، جعفرى لنگرودى، ص 303، «دفاع»

[4] . نك: التّبيان، ج 7، ص 320؛ التّفسيرالكبير، ج 23- 24، ص 3940