عوامل دشنام‌

1. جهل‌

33. جهالت و نادانى، موجب دشنام مشركان به خداوند:

وَ لا تَسُبُّوا الَّذِينَ يَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ فَيَسُبُّوا اللَّهَ عَدْواً بِغَيْرِ عِلْمٍ كَذلِكَ زَيَّنَّا لِكُلِّ أُمَّةٍ عَمَلَهُمْ ثُمَّ إِلى‌ رَبِّهِمْ مَرْجِعُهُمْ فَيُنَبِّئُهُمْ بِما كانُوا يَعْمَلُونَ.

انعام (6) 108

2. دشمنى‌

34. دشمنى و عداوت جاهلانه، زمينه‌ساز دشنام و ناسزاگويى:

وَ لا تَسُبُّوا الَّذِينَ يَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ فَيَسُبُّوا اللَّهَ عَدْواً بِغَيْرِ عِلْمٍ كَذلِكَ زَيَّنَّا لِكُلِّ أُمَّةٍ عَمَلَهُمْ ثُمَّ إِلى‌ رَبِّهِمْ مَرْجِعُهُمْ فَيُنَبِّئُهُمْ بِما كانُوا يَعْمَلُونَ.

انعام (6) 108

3. كفر

35. كفرورزى، عامل دشنام و ناسزاگويى:

وَ ما أَرْسَلْنا مِنْ رَسُولٍ إِلَّا لِيُطاعَ بِإِذْنِ اللَّهِ وَ لَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جاؤُكَ فَاسْتَغْفَرُوا اللَّهَ وَ اسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللَّهَ تَوَّاباً رَحِيماً.

نساء (4) 64

كيفر دشنام‌

36. گرفتارى دشنام‌دهندگان به عذاب دردناك آخرتى:

يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَقُولُوا راعِنا وَ قُولُوا انْظُرْنا وَ اسْمَعُوا وَ لِلْكافِرِينَ عَذابٌ أَلِيمٌ.

بقره (2) 104

37. ناسزاگويى به آيات الهى و پيامبر صلى الله عليه و آله درپى‌دارنده عذاب:

حَتَّى إِذا أَخَذْنا مُتْرَفِيهِمْ بِالْعَذابِ إِذا هُمْ يَجْأَرُونَ‌ مُسْتَكْبِرِينَ بِهِ سامِراً تَهْجُرُونَ.

مؤمنون (23) 64 و 67

38. دشنام، زمينه‌ساز ابتلا به عذاب خفّت‌بار الهى:

عُتُلٍّ بَعْدَ ذلِكَ زَنِيمٍ‌ سَنَسِمُهُ عَلَى الْخُرْطُومِ.

قلم (68) 13 و 16

نهى از دشنام‌

--) همين مدخل، احكام دشنام‌

نيز--) افترا، اهانت‌

دعا

دعا در لغت به معناى درخواست انجام دادن چيزى است‌ [1] و به معانى مختلفى همچون استغاثه و عبادت‌ آمده است. [2] كسى كه از او درخواست مى‌شود بايد بالاتر از درخواست‌كننده باشد. [3] دعا و درخواست از خداوند در قرآن گوناگون آمده است: 1. توحيد و ثناى الهى؛ 2. طلب عفو و رحمت؛ 3. خواستن بهره دنيايى. نامگذارى به دعا بدين جهت است كه انسان در اين موارد كلام خويش را به «يا اللّه»، «يا ربّ»، «يا رحمن» آغاز مى‌كند. [4] لازم به ذكر است كه مفاهيم‌ ديگرى همچون استغفار، استعاذه، استغاثه و استعانت گرچه به نوعى معناى دعايى دارند، ليكن از آنجا كه هر يك مدخل مستقلّى است، مباحث مربوط به آنها در جايگاه خودش آمده است. در اين مدخل درخواست از خداوند مورد نظر است و از واژه‌

[1] . معجم الفروق اللغويّه، ص 534

[2] . لسان‌العرب، ج 4، ص 359، «دعا»

[3] . معجم الفروق اللغويّه، ص 231

[4] . لسان‌العرب، ج 4، ص 359، «دعا»