قدرت است. [1] در اين مدخل از واژه‌هاى‌ «شمس» و «سراج» استفاده شده است.

اهمّ عناوين: تسخير خورشيد، حركت خورشيد، خلقت خورشيد، طلوع خورشيد، غروب خورشيد، فروزندگى خورشيد، نور خورشيد.

بازگشت خورشيد

1. معجزه بازگشت خورشيد، براى سليمان عليه السلام:

وَ وَهَبْنا لِداوُدَ سُلَيْمانَ نِعْمَ الْعَبْدُ إِنَّهُ أَوَّابٌ‌ فَقالَ إِنِّي أَحْبَبْتُ حُبَّ الْخَيْرِ عَنْ ذِكْرِ رَبِّي حَتَّى تَوارَتْ بِالْحِجابِ‌ رُدُّوها عَلَيَّ فَطَفِقَ مَسْحاً بِالسُّوقِ وَ الْأَعْناقِ. [2]

ص (38) 30 و 32 و 33

2. بازگرداندن خورشيد براى سليمان عليه السلام، جهت اداى نماز وى:

وَ وَهَبْنا لِداوُدَ سُلَيْمانَ نِعْمَ الْعَبْدُ إِنَّهُ أَوَّابٌ‌ فَقالَ إِنِّي أَحْبَبْتُ حُبَّ الْخَيْرِ عَنْ ذِكْرِ رَبِّي حَتَّى تَوارَتْ بِالْحِجابِ‌ رُدُّوها عَلَيَّ فَطَفِقَ مَسْحاً بِالسُّوقِ وَ الْأَعْناقِ. [3]

ص (38) 30 و 32 و 33

پرستش خورشيد

--) خورشيدپرستى‌

تابش خورشيد

3. انحصار پوشش برخى مردم زمان ذوالقرنين، به تابش خورشيد، نشانگر بى‌اطّلاعى آنها از صنعت ساخت و ساز منازل:

حَتَّى إِذا بَلَغَ مَطْلِعَ الشَّمْسِ وَجَدَها تَطْلُعُ عَلى‌ قَوْمٍ لَمْ نَجْعَلْ لَهُمْ مِنْ دُونِها سِتْراً. [4]

كهف (18) 90

4. تابش مستقيم خورشيد بر بدن برخى مردم، نشانه بى‌سرپناهى و بى‌پوشاكى آنان:

حَتَّى إِذا بَلَغَ مَطْلِعَ الشَّمْسِ‌ ... لَمْ نَجْعَلْ لَهُمْ مِنْ دُونِها سِتْراً. [5]

كهف (18) 90

5. تابش خورشيد به سمت راست غار اصحاب كهف، به هنگام طلوع:

وَ تَرَى الشَّمْسَ إِذا طَلَعَتْ تَتَزاوَرُ عَنْ كَهْفِهِمْ ذاتَ الْيَمِينِ‌ ....

كهف (18) 17

6. عبور خورشيد از جانب چپ غار اصحاب كهف، به هنگام غروب:

وَ تَرَى الشَّمْسَ‌ ... وَ إِذا غَرَبَتْ تَقْرِضُهُمْ ذاتَ الشِّمالِ‌ ....

كهف (18) 17

7. موقعيّت جغرافيايى ويژه غار اصحاب كهف و استراحتگاه آنان و نحوه تابش خورشيد به آن، از آيات الهى:

وَ تَرَى الشَّمْسَ إِذا طَلَعَتْ تَتَزاوَرُ عَنْ كَهْفِهِمْ ذاتَ الْيَمِينِ وَ إِذا غَرَبَتْ تَقْرِضُهُمْ ذاتَ الشِّمالِ‌

[1] . لغت‌نامه، ج 6، ص 8855، «خورشيد»

[2] . بنا بر قولى ضمير «توارت» و «ردّوها» به خورشيد برمى‌گردد. (الميزان، ج 17، ص 203)

[3] . على عليه السلام در تفسير آيه فرمود: سليمان عليه السلام به فرشتگان دستور داد كه خورشيد را برگردانيد و فرشتگان آن را برگرداندند تا سليمان عليه السلام نماز خود را خواند. (مجمع‌البيان، ج 7- 8، ص 741)

[4] . از امام باقر عليه السلام در تفسير آيه مذكور آمده كه يعنى آن‌قوم، صنعت خانه‌سازى را نمى‌دانستند. (همان، ج 5- 6، ص 758)

[5] . معناى جمله «لم‌نجعل» اين است كه در بين مردم آن سرزمين، هيچ بنا و ساختمانى كه سايبان آنان باشد و هيچ پوشاكى كه بدنشان را بپوشاند مشاهده نمى‌شد. (همان)