2. ذخيره‌سازى‌

26. هفت سال تلاش براى توليد غلّات و ذخيره‌سازى آن، طبق توصيه يوسف عليه السلام به مردم مصر، براى رهايى از مشكلات دوران خشكسالى:

قالَ تَزْرَعُونَ سَبْعَ سِنِينَ دَأَباً فَما حَصَدْتُمْ فَذَرُوهُ فِي سُنْبُلِهِ إِلَّا قَلِيلًا مِمَّا تَأْكُلُونَ‌ ثُمَّ يَأْتِي مِنْ بَعْدِ ذلِكَ سَبْعٌ شِدادٌ يَأْكُلْنَ ما قَدَّمْتُمْ لَهُنَّ إِلَّا قَلِيلًا مِمَّا تُحْصِنُونَ.

يوسف (12) 47 و 48

27. نگهدارى گندم با خوشه در انبار و مصرف اندكى از آن، شيوه‌اى براى ذخيره‌سازى در دوران قحطى و خشكسالى:

قالَ تَزْرَعُونَ سَبْعَ سِنِينَ دَأَباً فَما حَصَدْتُمْ فَذَرُوهُ فِي سُنْبُلِهِ إِلَّا قَلِيلًا مِمَّا تَأْكُلُونَ‌ ثُمَّ يَأْتِي مِنْ بَعْدِ ذلِكَ سَبْعٌ شِدادٌ يَأْكُلْنَ ما قَدَّمْتُمْ لَهُنَّ إِلَّا قَلِيلًا مِمَّا تُحْصِنُونَ.

يوسف (12) 47 و 48

3. صرفه‌جويى‌

28. لزوم صرفه‌جويى در مصرف، هنگام مواجهه با خشكسالى:

يُوسُفُ أَيُّهَا الصِّدِّيقُ أَفْتِنا ... ثُمَّ يَأْتِي مِنْ بَعْدِ ذلِكَ سَبْعٌ شِدادٌ يَأْكُلْنَ ما قَدَّمْتُمْ لَهُنَّ إِلَّا قَلِيلًا مِمَّا تُحْصِنُونَ.

يوسف (12) 46 و 48

29. لزوم صرفه‌جويى، در دوره آمادگى براى مواجه شدن با خشكسالى:

يُوسُفُ أَيُّهَا الصِّدِّيقُ أَفْتِنا ... فَما حَصَدْتُمْ فَذَرُوهُ فِي سُنْبُلِهِ إِلَّا قَلِيلًا مِمَّا تَأْكُلُونَ.

يوسف (12) 46 و 47

وظيفه حكومت در خشكسالى‌

30. مسئوليّت حاكمان، در نظارت و دخالت بر توليد و توزيع و مصرف غلّات، در دوران خشكسالى:

قالَ تَزْرَعُونَ سَبْعَ سِنِينَ دَأَباً فَما حَصَدْتُمْ فَذَرُوهُ فِي سُنْبُلِهِ‌ ... ثُمَّ يَأْتِي مِنْ بَعْدِ ذلِكَ سَبْعٌ شِدادٌ يَأْكُلْنَ ما قَدَّمْتُمْ لَهُنَ‌ ... ثُمَّ يَأْتِي مِنْ بَعْدِ ذلِكَ عامٌ فِيهِ يُغاثُ النَّاسُ وَ فِيهِ يَعْصِرُونَ.

يوسف (12) 47-/ 49

خشكى‌

در اين مدخل، مقصود از خشكى در مقابل درياست و از سه واژه‌ «برّ»، «عراء» و «يبس» استفاده شده است.

تاريكيهاى خشكى‌

1. خداوند، منشأ راهيابى انسان در تاريكيهاى خشكى:

وَ هُوَ الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ النُّجُومَ لِتَهْتَدُوا بِها فِي ظُلُماتِ الْبَرِّ ....

انعام (6) 97

أَمَّنْ يَهْدِيكُمْ فِي ظُلُماتِ الْبَرِّ ... أَ إِلهٌ مَعَ اللَّهِ‌ ....

نمل (27) 63

2. خداوند، تنها نجات‌دهنده انسان گرفتار شده در تاريكيهاى خشكى:

قُلْ مَنْ يُنَجِّيكُمْ مِنْ ظُلُماتِ الْبَرِّ ... قُلِ اللَّهُ يُنَجِّيكُمْ مِنْها ....

انعام (6) 63 و 64

3. ستارگان، وسيله راهيابى انسانها، در تاريكيهاى خشكى:

وَ هُوَ الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ النُّجُومَ لِتَهْتَدُوا بِها فِي ظُلُماتِ الْبَرِّ ....

انعام (6) 97

أَمَّنْ يَهْدِيكُمْ فِي ظُلُماتِ الْبَرِّ .... [1]

نمل (27) 63

[1] . مقصود از «يهديكم»، راهيابى انسان از طريق علايمى همچون ستارگان در تاريكى شبها است. (مجمع‌البيان، ج 7-/ 8، ص 359)