قالُوا أَ تَعْجَبِينَ مِنْ أَمْرِ اللَّهِ رَحْمَتُ اللَّهِ وَ بَرَكاتُهُ عَلَيْكُمْ أَهْلَ الْبَيْتِ إِنَّهُ حَمِيدٌ مَجِيدٌ. [1]

هود (11) 73

نيز--) تسبيح، شكر، و مدح‌

حمراءالاسد/ غزوه‌

حمراءالاسد، محلّى در نزديكى مدينه و غزوه‌اى به همين نام. [2] برخى مفسّران، نزول آيات 172 و 173 آل‌عمران (3) را درباره مجاهدان غزوه حمراءالاسد دانسته‌اند كه به رغم خستگى و مجروحيّتشان در احُد، نداى پيامبراكرم صلى الله عليه و آله را لبّيك گفته، جهت تعقيب سپاه شرك تا حمراءالاسد پيش رفتند. [3]

حمزة بن عبدالمطلب‌

حمزة بن عبدالمطّلب بن هاشم، عمو و برادر رضاعى‌ [4] و يار با وفاى پيامبراكرم صلى الله عليه و آله حماسه‌آفرين‌ در صحنه‌هاى نبرد بدر و احُد، ملقّب به سيّدالشّهداء [5] و از شهداى احُد است. [6] برخى مفسّران نزول آيات‌ 19 تا 22 حج (22) را درباره تعدادى از مبارزان غزوه بدر، از جمله حمزه دانسته‌اند. [7] مقصود از ايمان‌آورندگان در آيه 21 جاثيه (45) [8] و مراد از «نفس‌ مطمئنّه» در آيه 27 فجر (89) [9] و منظور از «مَن قضى‌ نحبه» در آيه 23 احزاب (33) شهداى احُد دانسته شده كه حمزه از جمله آنان است. [10] نيز آيه 169 آل‌عمران (3) درباره شهداى احُد از جمله حمزه نازل شده است. [11]

حمل و نقل‌

«حَمْل» به معناى بردن چيزى از جايى به جايى و بار برداشتن‌ [12] و «نَقل» به معناى از جايى به جاى ديگر بردن چيزى و تغيير مكان دادن است. [13] در اين‌ مدخل، حمل و نقل به معناى عرفى- نه هر نوع جابه‌جايى- مقصود است كه از جملاتى مانند «حملناهم فى البرّ و البحر» استفاده شده است.

اهمّ عناوين: انواع حمل و نقل و وسايل حمل و نقل.

[1] . «حميد» در آيه مزبور مى‌تواند به معناى فاعلى [حامد] باشد. (مفردات، ص 256، «حمد»)

[2] . معجم ما استعجم، ج 2، ص 100؛ معجم‌البلدان، ج 2، ص 301

[3] . جامع‌البيان، ج 3، جزء 4، ص 234- 242؛ روض‌الجنان، ج 5، ص 160- 168؛ مجمع‌البيان، ج 1- 2، ص 886

[4] . الطبقات، ج 1، ص 87 و ج 3، ص 5- 7؛ المعارف، ص 118 و 125؛ الاستيعاب، ج 1، ص 423؛ اسدالغابه، ج 2، ص 67

[5] . الاستيعاب، ج 1، ص 425؛ الاصابه، ج 2، ص 106

[6] . السّيرة النبويه، ابن‌هشام، ج 3، ص 69- 70؛ الطبقات، ج 2، ص 32

[7] . جامع‌البيان، ج 10، جزء 17، ص 172- 173؛ مجمع‌البيان، ج 7- 8، ص 123

[8] . الجامع لاحكام القرآن، قرطبى، ج 16، ص 110؛ البحرالمحيط، ج 9، ص 419

[9] . تفسير القرآن العظيم، ابن‌ابى‌حاتم، ج 10، ص 3430

[10] . مجمع‌البيان، ج 7- 8، ص 549

[11] . تفسير ابن‌ابى‌حاتم، ج 3، ص 812؛ مجمع‌البيان، ج 1- 2، ص 880

[12] . همان، ج 1، ص 1374، «حمل»

[13] . فرهنگ فارسى، ج 4، ص 4795، «نقل»