حمد، ثنا و ستايش بر اساس فضيلت است و اخص از مدح و اعم از شكر
مىباشد. مدح، حمد و ستايش در برابر كار اختيارى و غيراختيارى، و حمد تنها در امور
اختيارى و شكر، تنها در مقابل نعمت انجام مىشود.[1] در اين مدخل، از واژههاى
«حمد» و «حميد»
استفاده شده است.
اهمّ عناوين: انتظار حمد، حمد خدا.
انتظار حمد
1. انتظار ستايش در برابر عمل انجام نشده، ناپسند و زمينه عذاب دنيا
و آخرت:
[2] . ممكن است مراد از «ما لميفعلوا» وفادار نبودنشان به پيمان
الهى و كتمان حقايق باشد كه در آيه قبل به آن تصريح شد و انتظار ستايش، شايد بدان
جهت بوده كه آنان با كتمان حقايق، دين اجدادى مردم خويش را محفوظ مىداشتند، لذا
فاعل محذوف در «يحمدوا» به پيروان آنان تفسير شد. (تفسير التحريروالتنوير، ج 3،
جزء 4، ص 193)
[3] . برخى نقل كردهاند: آيه ياد شده درباره منافقانى نازل شده كه
با عذرهاى واهى از حضور در جهاد و غزوات، سر باز مىزدند و توقّع داشتند از آنها
به اين علّت كه نيّت مجاهدان را دارند ستايش شود. (تفسير التحريروالتنوير، ج 3،
جزء 4، ص 193)