9. رسيدن جان برخى مسلمانان به حلقوم آنها، در پى هجوم دشمنان در احزاب:

إِذْ جاؤُكُمْ مِنْ فَوْقِكُمْ وَ مِنْ أَسْفَلَ مِنْكُمْ وَ إِذْ زاغَتِ الْأَبْصارُ وَ بَلَغَتِ الْقُلُوبُ الْحَناجِرَ ... [1]

احزاب (33) 10

حلم‌

حلم به معناى نگهدارى نفس و طبع از هيجان غضب است، و به معناى عقل نيز آمده است. تفسير آن به عقل، در حقيقت از اين جهت است كه مسبَّب عقل و از دستاوردهاى آن است. [2] در اين مدخل از واژه‌ «حلم» استفاده شده است.

ارزش حلم‌

1. حلم و بردبارى، از فضايل انسانهاى صالح:

رَبِّ هَبْ لِي مِنَ الصَّالِحِينَ‌ فَبَشَّرْناهُ بِغُلامٍ حَلِيمٍ.

صافات (37) 100 و 101

2. حلم و بردبارى، كارى پسنديده، حتّى در ديدگاه كافران قوم شعيب:

قالُوا يا شُعَيْبُ‌ ... إِنَّكَ لَأَنْتَ الْحَلِيمُ‌ ....

هود (11) 87

حلم ابراهيم عليه السلام‌

3. برخوردارى ابراهيم عليه السلام، از حلم و بردبارى:

... إِنَّ إِبْراهِيمَ لَأَوَّاهٌ حَلِيمٌ.

توبه (9) 114

إِنَّ إِبْراهِيمَ لَحَلِيمٌ‌ ....

هود (11) 75

آثار حلم ابراهيم عليه السلام‌

4. بردبارى ابراهيم عليه السلام، برانگيزنده او به شفاعت، درباره قوم لوط:

... يُجادِلُنا فِي قَوْمِ لُوطٍ إِنَّ إِبْراهِيمَ لَحَلِيمٌ‌ ....

هود (11) 74 و 75

حلم شعيب عليه السلام‌

5. شعيب عليه السلام، فردى بردبار، از ديدگاه مشركان قومش:

قالُوا يا شُعَيْبُ‌ ... إِنَّكَ لَأَنْتَ الْحَلِيمُ‌ ....

هود (11) 87

حلم فرزند ابراهيم‌

6. فرزندِ بشارت داده شده به ابراهيم عليه السلام، انسانى بردبار:

فَبَشَّرْناهُ بِغُلامٍ حَلِيمٍ.

صافات (37) 101

حليم/ اسماوصفات‌

حليم، از اسما و صفات خداوند و به معناى مهلت دادن و شتاب نكردن بر عقوبت نسبت به گناه است. [3] اين واژه دوازده بار در قرآن آمده است:

بقره (2) 225 و 235 و 263؛ آل‌عمران (3) 155؛

[1] . آيه درباره جنگ خندق [احزاب‌] است. (مجمع‌البيان، ج 7-/ 8، ص 533)

[2] . مفردات، ص 253، «حلم»

[3] . روح الارواح فى شرح اسماء الملك الفتّاح، ص 280؛ مجمع‌البيان، ج 1- 2، ص 569