181. نظارت بر كارگزاران و بازديد از نيروهاى تحت فرمان، از وظايف
حاكمان:
وَ تَفَقَّدَ الطَّيْرَ فَقالَ ما لِيَ لا أَرَى الْهُدْهُدَ
أَمْ
[1] . از اينكه خداوند، فساد را از كارهاى حكومتى منافقانمىداند،
معلوم مىشود كه در حكومت صالحان چنين اعمالى نبايد باشد
[2] . «نزع» به معناى كندن چيزى از چيزى است. (مجمعالبيان، ج 1-/
2، ص 725) اين بيانگر اتّصال دو چيز با يكديگر است كه در مورد حكومت، از آن به
دلبستگى تعبير مىشود
[3] . روشن است كه فرعون، شخصاً به شكنجه بنىاسرائيل اقدام
نمىكرده، بلكه مأموران وى اين كار را انجام مىدادند، ولى چون فرعون حاكم آنان
بوده، حضرت موسى عليه السلام عمل شكنجه را به او نسبت داده كه نشاندهنده مسئوليّت
هر حاكمى نسبت به اعمال زيردستانشان است