[1] . درباره آيه نقل شده كه در فتح مكّه، گروهى از مشركان به قصد
اجراى مراسم عمره راهى خانه خدا شدند. مسلمانان براى حمله به آنان از رسولخدا صلى
الله عليه و آله كسب اجازه كردند. سپس اين آيه نازل شد و آنان را از اين كار منع
كرد. (مجمعالبيان، ج 3-/ 4، ص 237)
[2] . اينكه خداوند متعال در اين محرّمات، به اجتناب از اوثان و
قول زور امر كرده است، مىتوان چنين برداشتى كرد. (الميزان، ج 14، ص 372)
[3] . در روايتى از امام باقر عليه السلام در تفسير آيه نقل شده
است كه در عصر جاهلى، پس از اتمام حج، به نياكانشان تفاخر مىكردند. (تفسير
نورالثقلين، ج 1، ص 198، ح 722)
[4] . مقصود از «قول الزور» تلبيه مشركان است كه مىگفتند: «لبّيك
لا شريك إلّاشريكاً هو لك تملكه و ما ملك» (مجمعالبيان، ج 7-/ 8، ص 131)
[5] . از امام باقر عليه السلام درباره «ليس البرّ بأن تأتوا
البيوت من ظهورها» روايت شده است: [در جاهليّت] كسانى كه براى مناسك حج مُحرم
مىشدند، از درب خانههايشان وارد آن نمىشدند، بلكه از حفرهاى كه در پشت خانه و
در انتهاى آن باز مىكردند رفت و آمد مىنمودند و خداوند آنان را از اين عمل
بازداشت. (همان، ج 1-/ 2، ص 508)