غزوه خندق‌ [1] و صحابى پيامبر صلى الله عليه و آله بود. [2] برخى‌ مفسّران ذيل آيه 9 احزاب (33) مقصود از «جنود» را سپاه احزاب، از جمله حارث بن عوف دانسته‌اند كه بر نيروهاى قوم خود فرماندهى داشت. [3]

حارث‌بن‌قيس‌

حارث بن قيس بن عُدى سهمى، مشهور به ابن‌الغيطله‌ [4] (ابن‌الطلاطله) [5] از اشراف قريش و از مستهزئان بود. [6] برخى مفسّران، آيه 23 جاثيه (45) را درباره وى دانسته‌اند كه به پيروى از هواى نفس خويش، هر چه را مى‌پسنديد معبود خويش قرار مى‌داد؛ [7] همچنين مقصود از «مستهزئين» در آيه 95 حجر (15) وى و تنى چند از سران شرك دانسته شده كه پيامبراكرم صلى الله عليه و آله را مسخره مى‌كردند. [8] براساس نقل‌ برخى مفسّران، سوره كافرون، درباره چند تن از سران قريش، از جمله، حارث نازل شده است. [9]

حارث بن هشام‌

حارث‌ [حرث‌] بن هشام بن مغيره، مكنّا به ابوعبدالرحمن، از قريش تيره بنى‌مخزوم، از سران شرك‌ [10] و «مؤلّفة قلوبهم» بود. [11] برخى مفسّران ذيل‌ آيه 128 آل‌عمران (3)، وى را در شمار كسانى دانسته‌اند كه پيامبر صلى الله عليه و آله روز احُد آنها را لعنت كرد [12]؛ نيز مقصود از «ائمّةالكفر» در آيه 12 توبه (9)، رؤساى قريش از جمله حارث بن هشام‌ [13] و ذيل‌ آيه 60 توبه در شمار افرادى ذكر شده كه رسول‌خدا صلى الله عليه و آله براى تأليف قلوب ايشان سهمى از صدقات را به آنان بخشيد. [14]

حاسب/ اسماوصفات‌

--) حسابرسى‌

حاطب بن ابى‌بلتعه‌

[1] . المغازى، ج 2، ص 443؛ المعارف، ص 315

[2] . الاستيعاب، ج 1، ص 360؛ اسدالغابه، ج 1، ص 629

[3] . مجمع‌البيان، ج 7-/ 8، ص 533؛ الجامع لاحكام القرآن، قرطبى، ج 14، ص 86؛ التكميل و الاتمام، ص 317

[4] . الكامل فى التاريخ، ج 2، ص 71

[5] . مجمع‌البيان، ج 5-/ 6، ص 534

[6] . السيرة النبويه، ابن‌هشام، ج 2، ص 409؛ تاريخ‌يعقوبى، ج 2، ص 24؛ اسدالغابه، ج 1، ص 631

[7] . الجامع لاحكام القرآن، قرطبى، ج 16، ص 111

[8] . جامع‌البيان، ج 8، جزء 14، ص 94؛ مجمع‌البيان، ج 5-/ 6، ص 533-/ 534

[9] . مجمع‌البيان، ج 9-/ 10، ص 840

[10] . الاستيعاب، ج 1، ص 365؛ اسدالغابه، ج 1، ص 644

[11] . السيرة النبويه، ابن‌هشام، ج 4، ص 493

[12] . جامع‌البيان، ج 3، جزء 4، ص 117-/ 118؛ الدرالمنثور، ج 2، ص 312

[13] . اسباب النزول، واحدى، ص 200؛ روض‌الجنان، ج 9، ص 182

[14] . جامع‌البيان، ج 6، جزء 10، ص 207؛ الجامع لاحكام القرآن، قرطبى، ج 8، ص 166