نقش چشم‌

--) همين مدخل، بينايى چشم، چشم ابزار شناخت‌

نيز--) چشم‌چرانى، چشم زخم، حورالعين، نگاه‌

وارونگى چشم‌

134. وارونه ساختن چشم مشركان طغيانگر، از سوى خدا:

وَ لا تَسُبُّوا الَّذِينَ يَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ فَيَسُبُّوا اللَّهَ عَدْواً بِغَيْرِ عِلْمٍ كَذلِكَ زَيَّنَّا لِكُلِّ أُمَّةٍ عَمَلَهُمْ ثُمَّ إِلى‌ رَبِّهِمْ مَرْجِعُهُمْ فَيُنَبِّئُهُمْ بِما كانُوا يَعْمَلُونَ‌ وَ نُقَلِّبُ أَفْئِدَتَهُمْ وَ أَبْصارَهُمْ كَما لَمْ يُؤْمِنُوا بِهِ أَوَّلَ مَرَّةٍ وَ نَذَرُهُمْ فِي طُغْيانِهِمْ يَعْمَهُونَ.

انعام (6) 108 و 110

135. وارونه شدن چشمان برخى انسانها در قيامت:

... يَخافُونَ يَوْماً تَتَقَلَّبُ فِيهِ الْقُلُوبُ وَ الْأَبْصارُ.

نور (24) 37

چشم‌بندى‌

--) سِحر

چشم‌چرانى‌

چشم‌چرانى، خيره‌چشمى و هرزه‌نگاهى، نگاه از روى لذّت به روى خوب كردن و نظر بازى است. [1] مقصود از آن در اينجا، نگاه شهوت‌آميز به نامحرم و نيز نگاهى است كه انسان را در معرض خطر وقوع در حرام نسبت به نامحرم قرار مى‌دهد. در اين مدخل از مشتقّات‌ «غضّ» و تعبيرهايى مانند «خائنة الأعين» استفاده شده است.

آثار چشم‌چرانى‌

1. چشم‌چرانى، زمينه‌ساز آلودگى به فحشا و فساد جنسى:

قُلْ لِلْمُؤْمِنِينَ يَغُضُّوا مِنْ أَبْصارِهِمْ وَ يَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ ذلِكَ أَزْكى‌ لَهُمْ‌ ... وَ قُلْ لِلْمُؤْمِناتِ يَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصارِهِنَّ وَ يَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَ‌ ... [2]

نور (24) 30 و 31

آگاهى به چشم‌چرانى‌

2. آگاهى خداوند، به چشم‌چرانى انسانها:

قُلْ لِلْمُؤْمِنِينَ يَغُضُّوا مِنْ أَبْصارِهِمْ وَ يَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ ذلِكَ أَزْكى‌ لَهُمْ إِنَّ اللَّهَ خَبِيرٌ بِما يَصْنَعُونَ.

نور (24) 30

... إِنَّ اللَّهَ سَرِيعُ الْحِسابِ‌ يَعْلَمُ خائِنَةَ الْأَعْيُنِ وَ ما تُخْفِي الصُّدُورُ. [3]

غافر (40) 17 و 19

[1] . لغت‌نامه، ج 5، ص 7147، «چشم‌چرانى»

[2] . در آيه شريفه، حكم حرمت چشم‌چرانى و نگاه به نامحرمان بيان شده است. از امام صادق عليه السلام نقل شده كه مقصود از هر آيه در قرآن كه «حفظ فروج» دارد، حفظ از زنا است؛ جز همين آيه كه منظور، حفظ از نظر و چشم‌چرانى است. (تفسير نورالثقلين، ج 3، ص 588، ح 91)

[3] . برخى مفسّران «خائنة الأعين» در آيه ياد شده را به چشم‌چرانى و نگاه دزدانه به نامحرم تفسير كرده‌اند. (التفسير المنير، ج 24، ص 99)