وَ لا يُغْنِي عَنْكَ شَيْئاً.

مريم (19) 42

چشم بر هم زدن‌

42. اقدام آصف‌بن‌برخيا، براى حاضر ساختن تخت بلقيس با يك چشم بر هم زدن، در برابر سليمان عليه السلام:

قالَ يا أَيُّهَا الْمَلَؤُا أَيُّكُمْ يَأْتِينِي بِعَرْشِها قَبْلَ أَنْ يَأْتُونِي مُسْلِمِينَ‌ قالَ الَّذِي عِنْدَهُ عِلْمٌ مِنَ الْكِتابِ أَنَا آتِيكَ بِهِ قَبْلَ أَنْ يَرْتَدَّ إِلَيْكَ طَرْفُكَ فَلَمَّا رَآهُ مُسْتَقِرًّا عِنْدَهُ‌ ... [1]

نمل (27) 38 و 40

43. تشبيه زمان وقوع قيامت، با يك چشم بر هم زدن:

... وَ ما أَمْرُ السَّاعَةِ إِلَّا كَلَمْحِ الْبَصَرِ أَوْ هُوَ أَقْرَبُ‌ ....

نحل (16) 77

چشم تحقير

44. چشم تحقير اشراف قوم نوح، نسبت به تهيدستان جامعه:

... وَ لا أَقُولُ لِلَّذِينَ تَزْدَرِي أَعْيُنُكُمْ لَنْ يُؤْتِيَهُمُ اللَّهُ خَيْراً ... [2]

هود (11) 31

چشم جنّيان‌

45. جنّيان، همانند انسانها، موجوداتى صاحب چشم:

وَ لَقَدْ ذَرَأْنا لِجَهَنَّمَ كَثِيراً مِنَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ‌ ...

وَ لَهُمْ أَعْيُنٌ لا يُبْصِرُونَ بِها ....

اعراف (7) 179

46. محروم بودن جنّيان، از ديدن آيات الهى، به رغم داشتن چشم:

وَ لَقَدْ ذَرَأْنا لِجَهَنَّمَ كَثِيراً مِنَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ لَهُمْ قُلُوبٌ لا يَفْقَهُونَ بِها وَ لَهُمْ أَعْيُنٌ لا يُبْصِرُونَ بِها ....

اعراف (7) 179

چشم حورالعين‌

--) همين مدخل، چشم زيبا

چشم در حالت ترس‌

47. تشبيه حركت چشمان منافقان، هنگام ترس از جنگ، به انسان محتضر:

... فَإِذا جاءَ الْخَوْفُ رَأَيْتَهُمْ يَنْظُرُونَ إِلَيْكَ تَدُورُ أَعْيُنُهُمْ كَالَّذِي يُغْشى‌ عَلَيْهِ مِنَ الْمَوْتِ‌ ....

احزاب (33) 19

48. به چرخش افتادن چشم منافقان، از ترس، به هنگام خبردار شدن از جنگ احزاب:

أَشِحَّةً عَلَيْكُمْ فَإِذا جاءَ الْخَوْفُ رَأَيْتَهُمْ يَنْظُرُونَ إِلَيْكَ تَدُورُ أَعْيُنُهُمْ كَالَّذِي يُغْشى‌ عَلَيْهِ مِنَ الْمَوْتِ‌ ... يَحْسَبُونَ الْأَحْزابَ‌ ....

احزاب (33) 19 و 20

49. نمايان شدن حالت اضطراب بر چشمهاى مؤمنان در غزوه خندق، هنگام حمله كافران به آنها:

إِذْ جاؤُكُمْ مِنْ فَوْقِكُمْ وَ مِنْ أَسْفَلَ مِنْكُمْ وَ إِذْ زاغَتِ الْأَبْصارُ وَ بَلَغَتِ الْقُلُوبُ الْحَناجِرَ

[1] . آن كس كه تخت بلقيس را آورد، آصف‌بن‌برخيا وزير حضرت سليمان عليه السلام بود. (مجمع‌البيان، ج 7-/ 8، ص 349)

[2] . «تزدرى» از «زرى» از باب افتعال است. وقتى گفته شود: «زريتُ عليه» يعنى فلانى را به خاطر فلان عملى كه كرد تنقيص و تحقير كردم و تقدير جمله «تزدرى أعينكم»، «تزدريهم أعينكم» است، يعنى چشمان شما حقيرشان مى‌بيند و خوارشان مى‌سازد. (مفردات، ص 380، «زرى») اين قسمت از پاسخ نوح عليه السلام، اشاره به عقيده اشراف قومش است كه معتقد بودند ضعيفان بايد در خدمت اقويا و ثروتمندان باشند و نبايد با آنان در يك مرتبه قرار گيرند. (الميزان، ج 10، ص 213)