هذا ملح أجاج و جعل بينهما برزخا و حجرا محجورا.

فرقان (25) 53

... و جعل بين البحرين حاجزا ....

نمل (27) 61

و ما يستوى البحران هذا عذب فرات سائغ شرابه و هذا ملح أجاج ... ذلكم الله ربّكم ....

فاطر (35) 12 و 13

مرج البحرين يلتقيان‌* بينهما برزخ لايبغيان.

رحمن (55) 19 و 20

7 خدا، آفريننده جنبندگان از آب:

واللّه خلق كلّ دابّة مّن مّاء فمنهم مّن يمشى على‌ بطنه ومنهم مّن يمشى على‌ رجلين ومنهم مّن يمشى على‌ أربع يخلق اللّه ما يشاء إنّ اللّه على‌ كلّ شى‌ء قدير. [1]

نور (24) 45

8 سيراب شدن انسان‌ها با آب گوارا از سوى خداوند:

... و أسقينكم ماء فراتا.

مرسلات (77) 27

9 خارج ساختن آب از دل زمين به قدرت خداوند:

أخرج منها ماءها ....

نازعات (79) 31

نيز---) آب و همين مدخل، باران، چشمه، دريا و نهر

2. آتش‌

10 خدا پديدآورنده آتش از درخت سبز:

الذى جعل لكم من الشجر الأخضر نارا فإذا أنتم منه توقدون.

يس (36) 80

11 پديد آمدن آتش‌زنه از درخت به قدرت خدا:

الذى جعل لكم من الشجر الأخضر نارا فإذا أنتم منه توقدون. [2]

يس (36) 80

أفرءيتم النار التى تورون‌* ء أنتم أنشأتم شجرتها أم نحن المنشئون. [3]

واقعه (56) 71 و 72

3. آثارباستانى‌

3- 1. بقاياى كشتى نوح‌

12 وجود بقاياى كشتى نوح در دوران‌هاى پس از وى، آيه خدا:

فأنجينه وأصحب السّفينة وجعلنها ءاية لّلعلمين. [4]

عنكبوت (29) 15

و حملنه على‌ ذات ألوح ودسر* ولقد تّركنها ءاية فهل من مّدّكر. [5]

قمر (54) 13 و 15

3- 2. مقام ابراهيم‌

13 مقام ابراهيم در كنار كعبه، اثرى باستانى و آيه خدا:

إنّ أوّل بيت وضع للناس للذى ببكّة مباركا ...* فيه ءايت بيّنت مقام إبرهيم ...* قل يأهل الكتب لم تكفرون بايت اللَّه ....

آل‌عمران (3) 96- 98

3- 3. ويرانه‌هاى گذشتگان‌

14 ويرانه‌هاى به جا مانده از گذشتگان، آيه خدا:

فجعلنا عليها سافلها وأمطرنا عليهم حجارة

[1] منظور از «ماء» به قرينه آيات ديگر، مثل «و جعلنا من الماء كل شى حىّ» مى‌تواند همان آب اصطلاحى باشد. (مجمع‌البيان، ذيل آيه)

[2] به قرينه «توقدون» مى‌توان گفت مقصود از «نار» در آيه، آتش زنه است.

[3] مفسّران گفته‌اند: مقصود از درختى كه از آن آتش توليد مى‌شده، درخت مرخ و عفار بوده كه با به هم ساييدن آن دو آتش ايجاد مى‌شود. (مجمع‌البيان، ذيل آيه)

[4] مرجع ضمير «ها» در آيات مى‌تواند سفينه يا واقعه طوفان باشد، برداشت فوق براساس احتمال اوّل صورت پذيرفته است. (مجمع‌البيان، ذيل آيه)

[5] مرجع ضمير «ها» در آيات مى‌تواند سفينه يا واقعه طوفان باشد، برداشت فوق براساس احتمال اوّل صورت پذيرفته است. (مجمع‌البيان، ذيل آيه)