كه نامه‌ها را با آنها مهر مى‌كنند «طابَع» (بر وزن خاتَم) گفته مى‌شود، اين واژه هنگامى كه در مورد عقل و دل به كار مى‌رود اشاره به عدم درك حقيقت است، گويى درهاى آن را بسته‌اند و مهر و موم كرده‌اند، واژه‌ «طَبَع» (بر وزن عَمَل) به معناى زنگارى است كه روى شمشير را مى‌پوشاند و به معاصى و گناهان كه قلب آدمى را مى‌پوشاند نيز اطلاق شده.

* «خَتْم» (بر وزن حَتْم) در اصل به معناى پايان دادن چيزى است، و از آن‌جا كه نامه‌ها را با مهر زدن پايان مى‌دهند به مهر، «خاتَم» گفته مى‌شود، و چون در گذشته مهر اسم بسيارى از افراد روى نگين انگشترشان بود و با انگشتر خود نامه‌ها را مهر مى‌كردند به انگشتر نيز «خاتم» گفته شده است.

در گذشته و امروز معمول بوده و هست كه وقتى بخواهند نامه يا صندوق يا خانه‌اى را ببندند، و كسى آن را باز نكند، نخست آن را با نخ يا قفل مى‌بستند، سپس روى نخ يا قفل ماده چسبنده‌اى شبيه لاك يا گل چسبنده مى‌گذاردند، و روى آن را مهر مى‌كردند، به طورى كه اگر كسى مى‌خواست در آن خانه يا آن صندوق را باز كند حتماً بايد آن لاك و مهر را بشكند.

به كار گرفته شدن اين تعبير درباره دل‌ها و عقل‌ها اشاره به اين است كه چنان از كار افتاده است كه به هيچ‌وجه نمى‌توان آن را گشود و راه معرفت و شناخت را به سوى آن باز كرد.

تفسير و جمع‌بندى‌

* نفوذ تدريجى آفات معرفت‌

(كجى‌ها، زنگارها، بيمارى‌ها، پرده‌ها، و قفل‌ها)

گفتيم اهميّت بحث «موانع شناخت» ايجاب مى‌كند كه آن را در دو مرحله، مطرح كنيم:

مرحله اوّل، وجود اجمالى اين موانع و آفات است كه از كيفيت تأثير آنها روى عقل و درك و فطرت آدمى، و چگونگى آلوده ساختن تدريجى اين‌