توضيحات:

فلاسفه و منبع حس:

در اين‌كه آگاهى ما از دنياى خارج چه مراحلى را طى مى‌كند، و از كدام گذرگاه‌ها وارد درون ما مى‌شود؟ در ميان فلاسفه اختلاف نظر بسيار است، ولى اكثر فلاسفه جهان «حس و تجربه حسى» را به عنوان يكى از طرق و منابع شناخت مى‌شناسند، هرچند در برابر آنها دو گروه ديگر از فلاسفه در دو قطب افراط و تفريط ظاهر شده‌اند.

1- گروهى كه از آنها به عنوان‌ «حسيّون» ياد مى‌كنند حس را يگانه راه شناخت مى‌دانند، و هرگونه منبع ديگرى را از عقل و خرد و غير آن را مورد انكار قرار مى‌دهند.

آنها كه از قرن هفدهم به بعد پديد آمدند ارزش برهان قياس عقلى را به كلى انكار كرده، و اسلوب تجربى را تنها اسلوب صحيح و قابل اعتماد دانستند، به عقيده اين گروه، فلسفه نظرى و تعقلى كه مستقل از علم (علوم تجربى) باشد، پايه و اساسى ندارد، و علم هم محصول حواس است، و حواس جز به ظواهر و عوارض طبيعت تعلق نمى‌گيرد، پس مسائل فلسفه اولى كه صرفاً نظرى و تعقلى است، و مربوط به امور غير محسوس است بى‌اعتبار مى‌باشد، و اين‌گونه مسائل براى بشر نفياً و اثباتاً درك نشدنى است. [1]

ماديين (ماترياليست‌ها) و از جمله پيروان مكتب «دياليك تيك» نيز از طرفداران محكم اين نظريه‌اند آنها مى‌گويند:

«اگر تمام كانال‌هاى تأثير اشيا خارجى بر حس ما قطع شود، يعنى هيچ‌يك از آنها كار نكند، ما هيچ اطلاعى به دست نخواهيم آورد و مغز از هرگونه فعاليتى عاجز مى‌ماند، و با اين حال شناخت واقعيت‌ها خارجى غير ممكن است،

[1]. اصول فلسفه و روش رئاليسم، جلد 1، صفحه 6 (با كمى تلخيص).